Bản Kinh Dịch nguyên thủy. Có thể cho là một quyển sách đặc biệt, di tích độc nhất của người Việt thường:
Với tính cách đa năng của nó, có thể cung ứng những nhu cầu khác nhau.
Đại khái cho đó là một bức tranh xã hội Việt thường, một quyển triết lý dậy đạo xử thế và cũng là quyển sách bói toán để biết cát hung.
Vì 64 quẻ của nó có thể tượng trưng mọi trường hợp nhân sự.
Đặc sắc của nó có lẽ là sự gợi ý nơi người đọc hơn là nói rõ ra một ý tưởng gì.
Dưới đây là đại cương vế tính cách và tinh thần quẻ.
Phương diện cá nhân
Với tính cách đa năng của nó, có thể cung ứng những nhu cầu khác nhau.
Đại khái cho đó là một bức tranh xã hội Việt thường, một quyển triết lý dậy đạo xử thế và cũng là quyển sách bói toán để biết cát hung.
Vì 64 quẻ của nó có thể tượng trưng mọi trường hợp nhân sự.
Đặc sắc của nó có lẽ là sự gợi ý nơi người đọc hơn là nói rõ ra một ý tưởng gì.
Dưới đây là đại cương vế tính cách và tinh thần quẻ.
Phương diện cá nhân
Một quẻ kép do hai quẻ đơn ghép lại, một quẻ trên và một quẻ dưới, gồm tất cả sáu hào, bắt đầu từ dưới đếm lên, hào sơ tức hào 1 và hào trên tức hào 6 (3 hào thuộc về quẻ dưới và 3 hào thuộc về quẻ trên).
Một quẻ đơn tượng trưng cho một sự kiện hay một cá nhân nào đó. Nhưng một cá nhân sinh hoạt phải sông trong xã hội nghĩa là phải có liên hệ đến những người khác. Mà người khác đó hoặc có địa vị trên mình, hoặc có địa vị dưới mình. Hễ trên thì được tượng trưng bằng quẻ trên, hễ dưới thì được tượng trưng bằng quẻ dưới.
Phương diện xã hội
Đại khái một xã hội nào cũng chia ra hai giai cấp: giai cấp lãnh đạo quốc gia và giai cấp đại chúng. Trạng thái này càng rõ hơn nữa trong một xã hội đời thượng cổ, như xã hội nước Việt thường chẳng hạn. Giai cấp trên là hàng quý tộc cần quyền, còn lại là đại đa số quần chúng nhân dân.
Tiêu biểu cho hạng quý tộc là nhà vua. Đại diện cho quần chúng, thường cũng đại diện cho chính quyền ở hạ tầng cơ sở, tức là làng xã.
Trong quẻ tượng trưng cho nhà vua là hào giữa quẻ trên (hào 5) và tượng trưng cho đại diện nhân dân là hào giữa quẻ dưới (hào 2). Thế là hào 5 và hào 2 trực tiếp hên hệ nhau; nếu là sự liên hệ đó tốt đẹp thì gọi là có ứng.
Vậy trong 3 hào của một quẻ, hào giữa lả hào quan trọng nhất đứng về phương diện xã hội. Nhân đây ta nên để ý tới tinh thần trung dung tiềm tàng trong bản Kinh Dịch.
Tóm lại, trong 3 hào trên thì hào 5 chỉ nhà vua, hào 4 chỉ hàng các quan, hào 6 chỉ hàng cố vấn bà con thân thích với nhà vua.
Về 3 hào dưới thì hào giữa đại diện cho chánh quyến ở các cấp dân chúng, tức như hạng người thừa hành lệnh trên ở thôn ấp. Nhưng họ cũng đại diện cho nhân dân vì được dân bầu lẽn. Hào 3 chỉ những kỳ hào, kỳ lão có uy tín hơn uy quyền.
